Giết chết Đức Phật

"Hoa sen và thiếu nữ" - tranh của họa sĩ Bửu Tân

Sam Harris trình bày quan điểm này của Phật giáo trong bài tham luận “Giết chết đức Phật” (theo Shambhala Sun, tháng 3 năm 2006). Harris thừa nhận rằng “Phật giáo là một nguồn trí tuệ giàu có nhất hơn bất kỳ một nền văn minh nào đã từng hiện hữu”. Thế nhưng, ông cho rằng Phật giáo sẽ tốt đẹp hơn nếu lời Phật dạy được thực hành bởi những người Phật tử, hơn là một dò hỏi tò mò không tu tập. (ảnh không liên quan đến bài viết)

"Trí tuệ của đức Phật là được hiểu qua cái bẫy bên trong là tôn giáo” Harris than: “Vẫn còn tệ hơn, người Phật tử tiếp tục đồng hóa Phật giáo, mượn sự trợ giúp ngầm của các tôn giáo khác trên thế giới… họ còn đưa ra quan điểm rằng Phật giáo là một tôn giáo xúi giục sự xung đột nhân loại, và làm cản trở sự thật về nhận thức, tôi tin rằng chỉ có mô tả sai của những Phật tử, tạo sự đồng lõa gây nên bạo lực và sự vô minh cho cuộc đời này, bởi họ đã hiểu sai lời Phật dạy”.

“Giết chết đức Phật” có nguồn gốc từ một công án nhà Thiền rằng: “Nếu bạn gặp đức Phật trên đường, hãy giết ngài” Harris giải thích câu này như là một lời răn đe nhằm chống lại sự tôn sùng quá đáng về tôn giáo. Chính điều này đã làm mất đi bản chất về những lời dạy của đức Phật.

Thế nhưng, cụm từ giải thích của Harris. Theo Thiền tông “giết Phật” mang ý nghĩa nhằm dập tắt đi những ý kiến và khái niệm về đức Phật để giúp hành giả nhận chân được ông Phật thật của chính mình. Harris không giết đức Phật, ông ta chỉ thay thế các quan điểm tôn giáo về đức Phật bằng một phi tôn giáo.

"Tuổi ngọc ngà" - người mẫu Việt Nam

Những chiếc hộp trí nhớ
Trong nhiều phương tiện “tôn giáo chống lại triết học” sự tranh luận là một việc giả tạo. Sự phân chia rõ ràng giữa tôn giáo và triết học chúng tôi muốn nhấn mạnh thời nay không còn tồn tại trong nền văn minh phương Tây khoảng thế kỷ 18. Và chưa bao giờ có sự phân biệt trong nền văn minh phương Đông. Điều này chứng tỏ rằng Phật giáo phải một cái gì đó có tầm quan trọng hơn những thứ khác, Phật giáo có ảnh hưởng đến nền văn hóa cổ xưa, đồng thời còn là sản phẩm trí tuệ cho thời đại.
Theo quan điểm Phật giáo, nhận thức phân biệt được xem như là một chướng ngại cho sự giác ngộ. Không có một nhận thức nào có sẵn để chúng ta dùng. Ngoài ra, nền khoa học thế giới đã phát hiện và chứng minh rằng thế giới quanh ta và mọi thứ chúng ta có phải trải qua giai đoạn học tập và trải nghiệm. Một trong những vai trò quan trọng của người Phật tử là thực hành giáo pháp để quét sạch tất cả mọi vô minh tồn tại trong ý thức của chính mình để có thể nhận chân được thế giới vốn là như thị.
Trong một quan điểm tương tự, sự tranh luận Phật giáo hoặc là Tôn giáo, hoặc là Triết học là việc không mấy khi đề cập về Phật giáo. Bởi khi tranh luận chúng ta có xu hướng dính mắc vào thế giới của nhị nguyên hoặc cho Phật giáo là tôn giáo, hay Phật giáo Triết học. Trong khi đó, bản chất của Phật giáo vốn tồn tại như thị.
Giáo điều với Chủ nghĩa thần bí
Phật giáo là Triết học, nếu sự tranh luận thiên về quan điểm cho rằng Phật giáo mang tính chất giáo hơn so với các tôn giáo khác. Tuy nhiên, sự tranh luận này nhằm bác bỏ Phật giáo là chủ nghĩa thành bí.
Chủ nghĩa thần bí thật khó định nghĩa, nhưng rất căn bản bởi nó chỉ sự trực tiếp và bản chất kinh nghiệm của nhận thức thực tại sau cùng, hoặc thuần túy, hoặc gọi là Thượng đế. Theo Bách khoa Toàn thư triết học có rất nhiều sự giải thích về sự thần bí.
Phật giáo thì bí ẩn sâu xa, trong khi đó chủ nghĩa thần bí lại mang tính chất tôn giáo hơn là triết học. Thông qua thiền định, Siddhartha Gautama đã có kinh nghiệm trực tiếp về thế chủ thể và khách thể, tâm lý và vật lý, sự sống và cái chết. Như vậy, muốn hiểu về Phật giáo không gì hơn là mọi người phải trải qua kinh nghiệm giác ngộ trực tiếp.

"Hoa súng" - tranh của họa sĩ Claude Monet

Sự siêu nghiệm
Tôn giáo là gì? Những người tranh luân rằng Phật giáo không phải là một tôn giáo nhằm để định nghĩa tôn giáo như là hệ thống của niềm tin. Quan điểm này thịnh hành ở phương Tây. Nhà tôn giáo sử học Karen Arms trong định nghĩa Tôn giáo như là một sự tìm kiếm sự siêu nghiệm vượt ra ngoài sự tồn tại cái tôi.
Điều này muốn nói lên rằng muốn hiểu về Phật giáo chỉ có con đường duy nhất là thực hành những lời Phật dạy. Thông qua thực hành, mỗi chúng ta sẽ lĩnh hội được năng lực và sức mạnh của bản thân. Nếu Phật giáo vẫn tồn tại trong phạm vi của khái niệm và ý niệm thì không phải là Phật giáo. Mặc áo choàng, các lễ nghi và những cái bẫy tôn giáo khác chỉ làm sai lệch về Phật giáo, cũng như một số hình tượng chỉ biểu hiện một khía cạnh tâm linh Phật giáo.
Một giai thoại thiền tại Nhật Bản, kể về một giáo sư đến một Thiền sư để tham học về thiền. Thiền sư mời trà vị khách, khi rót trà vào tách Thiền sư cố ý rót trà mãi, ly trà đầy nước và chảy tràn lên mặt bàn.
- Thưa thầy ly trà đã đầy, nó không thể chứa thêm được nữa - Vị giáo sư thưa.
- Bản thân ông đã chứa đầy những khái niệm và sự suy đoán. Làm sao ta có thể chỉ cho ông về Thiền nếu tư tưởng của ông không trống rỗng như tách trà này? - Thiền sư trả lời.
Nếu bạn muốn tìm hiểu về Phật giáo, hãy làm cho cái tách của chính mình trở nên rỗng không bạn nhé!
Barbara O’Brien
Tâm An dịch

"Sen đầu mùa" - nữ sinh Việt Nam