Cách nhận ra tôn tượng Phật Thích Ca và A Di Đà

Tôn tượng Đức Thích Ca Mâu Ni được thờ ở giữa, bên tả là tượng Ca Diếp tôn giả, bên hữu là tượng A Nan Đà tôn giả, là hai đại đệ tử của Đức Thích Ca khi ngài còn ở thế gian.

Trong các chùa hiện nay thường thờ các tôn tượng Phật Thích Ca và Phật A Di Đà bên cạnh các vị Bồ Tát, A La Hán… Tuy nhiên rất nhiều người vẫn không phân biệt được đâu là Tôn tượng A Di Đà, đâu là Phật Thích Ca.

Nói về điều này, thầy Thích Phước Thái cho rằng: việc phân biệt sự khác biệt giữa hai tôn tượng Phật Thích Ca và Phật A Di Đà qua một vài đặc điểm của biểu tướng như sau:

Phật Thích Ca thường trong các chùa Phật giáo Bắc Tông (Đại Thừa) đều thờ Ngài ở chính giữa chánh điện. Nên gọi Ngài là đấng Trung Tôn vì Ngài là vị Giáo chủ cõi Ta bà nầy.

Hình tượng Ngài không nhất thiết phải giống người Ấn Độ, vì theo quan niệm Phật giáo Bắc tông, nhất là Thiền tông cho rằng, mỗi người đều có ông Phật (Phật tánh) nên người nước nào tạc tượng giống người nước đó. 

Từ nét mặt cho đến hình tướng nên hình tượng thờ trong các chùa không nhất thiết phải giống nhau. Đó là xét trên đại thể, còn các chi tiết thì tương đối giống nhau.

Như ngồi trên tòa sen, hai bàn tay bắt ấn Tam muội, nhục kế trên đỉnh đầu, đôi mắt mở ba phần tư, và mặc ca sa (y)… Đó là một vài nét biểu tướng của Phật Thích Ca. Ngoài ra, các chùa còn có thờ tôn tượng Đức Phật Thích Ca sơ sinh tay chỉ thiên tay chỉ địa.

Nhiều chùa còn thờ cả tôn tượng Phật Thích Ca nhập diệt và sơ sinh.

Còn về phía Tôn tượng đức Phật Di Đà, thông thường, có hai tượng mà chúng ta thường thấy: tượng Ngài ngồi kiết già trên tòa sen, tay kiết định ấn, tương tự Phật Thích Ca và tượng đứng trên hoa sen lơ lửng trong hư không, bên dưới là bể cả sóng nổi lên rất cao, mắt Ngài nhìn xuống, tay trái bắt ấn cam lồ và đưa lên ngang vai, tay mặt duỗi xuống như sẵn sàng chờ đợi cứu vớt những chúng sanh đang đắm chìm trong bể khổ. Tượng nầy gọi là tượng Di Đà phóng quang. 

Phật A Di Đà ngồi.

Về tượng đứng, thường bên cạnh Ngài có hai vị đại Bồ tát Quán Âm và Thế Chí. Bồ tát Quán Âm thì đứng bên tay trái và Bồ tát Thế Chí đứng bên tay phải của Ngài. Đây gọi là tượng Tam Thánh. 

Phật A Di Đà đứng.

Về tượng nầy, thì rất dễ phân biệt khác với tượng Phật Thích Ca. Còn về tượng ngồi, ta nên lưu ý sự khác biệt giữa hai tôn tượng như sau: Tượng Phật Thích Ca không bao giờ duỗi một cánh tay.

Nhiều khi Tôn tượng A Di Đà còn được thờ bên hai vị Đại Bồ tát Quán Thế Âm và Quán Thế Chí gọi là tượng Tam Thánh.

Tượng Phật Thích Ca thường đắp y choàng qua cổ không có đắp y khoát vuông để trống trước ngực có chữ vạn. Ngược lại, tượng Phật Di Đà có đôi khi người ta tạc tượng Ngài ngồi tư thế kiết già và duỗi xoè bàn tay mặt. Y khoát cổ vuông và trước ngực có chữ vạn. Đó là hai nét chính khác với tượng Phật Thích Ca.

Tôn tượng đức Thich Ca Mâu Ni ngồi cầm hoa-sen.

Ngoài ra có nhiều chùa làm tôn tượng đức Thích Ca Mâu-Ni ngồi cầm hoa-sen, như khi ngài thuyết pháp ở Linh-Thứu-Sơn; bên tả là tượng Ca-Diếp Tôn-Giả, vẻ mặt già, bên hữu là tượng A-Nan-Đà tôn giả, vẻ măt trẻ, là hai đại đệ tử của Đức Thích-Ca khi ngài còn ở thế-gian. Tượng hai vị tôn giả ấy đều tạc đứng, hình dáng hai người tỳ khưu.

Hoài Lương (ghi lại)