Chân dung nhà văn Nguyễn Quang Sáng

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng.

Đừng ai "suy diễn bậy bạ" nha. Chắc hai nhà văn lớn đưa nhau lên phòng riêng để bàn luận văn chương thôi. Tuy vậy có làm thêm chuyện gì khác thì với nhà văn cũng chẳng là gì, văn chương mới là quan trọng.

Khoảng năm 1982 nhà thơ Dương Tường vào TP.Hồ Chí Minh trọ khách sạn Bông Sen đường Đồng Khởi, sang trọng bậc nhất Sài Gòn. Trước khi ra Hà Nội, ông đã kịp giới thiệu tôi làm quen cô tiếp tân. Từ đó sáng nào tôi cũng trốn cơ quan, lẻn tới khách sạn, đứng sát bên cô để "phụ việc" sau quầy. Cô là người Sài Gòn cũ, xinh đẹp, tiếng Anh làu làu, thỉnh thoảng lại dúi cho tôi bia Sài Gòn, thuốc lá Du Lịch đầu lọc lúc đó là của hiếm.

Một sáng trò chuyện đang tíu tít, bất chợt từ ngoài cửa bước vào một khách nam và một khách nữ. Nhận ra hai người, tôi vội ngồi thụp xuống chân cô tiếp tân, im thít. Lát sau, cô vỗ vỗ lên đầu tôi:

- Khách lên phòng rồi… anh đứng dậy đi! 

Tôi cứ nấn ná chờ “máy bay địch đã bay xa” mới đứng lên làm cô tiếp tân phì cười: 

- Sếp anh sao anh sợ vậy? 

- Sếp đâu? Nhưng anh không muốn ổng nhìn thấy bất lợi cho em… 

Cô gái lắc đầu: 

- Hổng sao, ông Nguyễn Quang Sáng đó… nghe nói ổng là nhà văn cách mạng… 

Tôi phì cười: 

- Nhà văn cách mạng thì sao? 

- Kính nhi viễn chi thôi… 

Tôi ưỡn ngực: 

- Anh cũng nhà văn cách mạng nè, sao em không kính nhi viễn chi? 

Cô gái bĩu môi: 

- Anh mà cách mạng gì? Du đãng thì có… 

Tôi rối rít khen em gái có con mắt tinh đời nhận ra "anh hùng" giữa trần ai. Rồi cô kể chuyện giám đốc khách sạn là ông Tám Muộn, thân với nhà văn Nguyễn Quang Sáng và nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lắm nên đặc cách cho mỗi người một phòng miễn phí thường xuyên. Tôi xuýt xoa: 

- Mấy cha sướng thiệt… tha hồ trốn vợ dẫn bồ bịch tới… 

Cô gái lắc quày quạy: 

- Chuyện đó em hổng biết đâu nha. Đó là chuyện riêng của mấy ổng. 

Người đẹp Việt Nam: -Em mà rút thẻ đỏ... các anh chắc phải ngã... bổ chửng...!!!

Người Sài Gòn xưa là vậy, không tò mò chuyện người khác nên cũng không hỏi chị phụ nữ kia là ai? Nhưng tôi biết, đó là nữ văn sĩ quân đội nổi tiếng hồi đó. Đừng ai "suy diễn bậy bạ" nha. Chắc hai nhà văn lớn đưa nhau lên phòng riêng để bàn luận văn chương thôi. Tuy vậy có làm thêm chuyện gì khác thì với nhà văn cũng chẳng là gì, văn chương mới là quan trọng. Mà với Nguyễn Quang Sáng thì văn chương thuộc loại chiếu nhất làng văn Nam bộ kháng chiến rồi.

Năm 1946, Nam Bộ chống Pháp ác liệt. 14 tuổi, Nguyễn Quang Sáng đã vào bộ đội, làm liên lạc. Năm 16 tuổi học bổ túc văn hoá trường trung học kháng chiến Nguyễn Văn Tố. Năm 18 tuổi làm cán bộ nghiên cứu tôn giáo tại Bộ Tư lệnh phân khu miền Tây. Năm 1955 tập kết ra Bắc, làm ở phòng văn nghệ Đài Tiếng nói Việt Nam. Năm 1966, trở lại chiến trường miền Nam, làm cán bộ sáng tác Hội Văn nghệ Giải phóng, năm 1972, trở ra Hà Nội, làm tại Hội Nhà văn. Năm 1975 trở lại TP HCM, giữ chức Tổng thư ký Hội Nhà văn thành phố khóa l, khóa 2 và khóa 3, ông còn là ủy viên ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khoá 2, khoá 3 và là Phó tổng thư ký Hội Nhà văn khoá 4. 

Suốt đời quan chức vậy đủ thấy văn chương Nguyễn Quang Sáng luôn sáng ngời tinh thần cách mạng, bám sát chủ trương đường lối của Đảng, dứt khoát không chịu ảnh hưởng của những biến động trong giới cầm bút như phong trào Nhân văn - Giai phẩm, sự kiện xét lại… Chỉ có điều, cả đời bận rộn làm cách mạng vậy, không hiểu ông nhà văn sau khi học bổ túc văn hóa trung học còn thời gian đâu học hành quy củ? Nhưng mà chuyện đó chẳng là gì? Văn nghệ quần chúng, phục vụ công nông binh cần gì văn hóa cao? 

Nguyễn Quang Sáng viết khá nhiều: Từ những truyện vừa, tiểu thuyết như Đất lửa, Nhật ký người ở lại (1962), Cái áo thằng hình rơm, Mùa gió chướng (1975), Dòng sông thơ ấu (1985)…; từ những truyện ngắn Con chim vàng (1957), Chiếc lược ngà (1968), Bông cẩm thạch (1969), Người con đi xa (1977), Bàn thờ tổ của một cô đào (1985), 25 truyện ngắn (1985) đến những kịch bản phim… tất cả đều mang tính sử thi, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và vạch trần những mặt tàn ác, xấu xa của kẻ địch. 

Đám cưới (Hà Nội) - ảnh Việt Nam xưa

Cùng với nhà văn Anh Đức, hai ông đã trở thành một “cặp đôi hoàn hảo”, không tì vết, luôn đứng vững trên lập trường chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa, làm rạng danh cho văn học cách mạng Nam Bộ.

Thành tích Nguyễn Quang Sáng lớn vậy nên ông cũng được Đảng và Nhà nước tưởng thưởng đích đáng như: 

- Ông Năm Hạng - giải thưởng cuộc thi truyện ngắn báo Thống Nhất (1959). 

- Tư Quắn - giải thưởng cuộc thi truyện ngắn (1959) Tạp chí Văn Nghệ Quân đội. 

- Dòng sông thơ ấu - giải thưởng Hội đồng văn học thiếu nhi Hội Nhà văn (1985). 

- Con mèo của Fujita - tập truyện ngắn, giải thưởngHội Nhà văn Việt Nam 1994. 

- Cánh đồng hoang (kịch bản phim) Huy chương vàng liên hoan phim toàn quốc (1980), Huy chương vàng liên hoan phim ở Moskva (1981). 

- Mùa gió chướng (kịch bản phim) Huy chương bạc liên hoan phim toàn quốc (Hà Nội 1980) 

Đặc biệtGiải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt II năm2000. 

Sự nghiệp văn chương Nguyễn Quang Sáng như vậy cũng đã hiển hách. Tuy nhiên, nhà thơ Xuân Sách còn muốn ông sáng tác sao đó cao hơn nữa chứ không chỉ dừng ở “thằng nộm hình rơm”, bởi vậy đã làm thơ chân dung Nguyễn Quang Sáng: 

“Ông Năm Hạng trở về đất lửa 

Với chiếc lược ngà vượt Trường sơn 

Bỗng mùa gió chướng vừa nổi dậy 

Ông biến thành thằng nộm hình rơm”. 

Chẳng biết nhà thơ Xuân Sách còn muốn điều gì ở nhà văn Nguyễn Quang Sáng nữa đây?

Nhà văn Nhật Tuấn

(Một số ảnh không liên quan đến nội dung bài viết)

"Ngựa ô" - thiếu nữ Trung Quốc